1)in dat
Te weten, in het land Kanaän, waar Izak destijds woonde.
 
2)in de
Zie boven, Gen. 12:10.
 
3)Abimelech,
Zie boven, Gen. 20:2. Het is onzeker of deze dezelfde geweest is van wien in het voorgaande hfdst. gesproken is, daar hij dan een zeer groten ouderdom zou moeten gehad hebben. Het schijnt dat hij zijn opvolger in de regering geweest is.
 
4)Gerar.
Zie boven, Gen. 10:19, en Gen. 20:1.
 
5)Trek niet
Gelijk gij voorgenomen hebt te doen, naar het exempel uws vaders; boven, Gen. 12:10.
 
6)u aanzeggen
Zie het volgende vers Gen. 26:3.
 
7)al deze
Die op het einde van het 15e hoofdstuk verhaald en genoemd worden.
 
8)dien Ik
Zie boven, Gen. 22:16,17.
 
9)uw zaad
Zie de aantekening boven, Gen. 22:18.
 
10)Daarom
Zie boven, Gen. 22:16.
 
11)mijn bevel,
Hebr. onderhouding, bewaring, waarneming; dat is, wat Ik hem bevolen had te onderhouden; alzo Lev. 18:30; Deut. 11:1. Men houdt dat deze vier woorden aldus moeten onderscheiden worden: dat het eerste algemeen is, betekenende al hetgeen God bevolen en verordineerd heeft, en de andere drie in het bijzonder op enige dingen onderscheidenlijk betrekking hebben: als, de geboden op de wet der zeden; de inzettingen op de wet der ceremoniën; de wetten op de leer van hetgeen men schuldig is te geloven, enz. Elders worden hier bijgevoegd de rechten, waardoor verstaan worden de burgerlijke wetten; Deut. 11:1.
 
12)als de
Zie soortgelijke exempelen in Abraham; boven Gen. 12:13, en Gen. 20:2.
 
13)zeide hij
Dit wordt hier bijgevoegd uit het 9e vs. Zie dergelijk bijvoegsel, 1 Kon. 20:34; 2 Cor. 9:6.
 
14)als hij
Hebr. als de dagen hem aldaar verlengd, of lang geworden waren.
 
15)jokkende
Versta, enige vrije, doch eerlijke gebaarden gebruikende, waaruit de koning kon afnemen, dat zij man en vrouw waren.
 
16)ik zeide:
Te weten, bij mijzelven, dat is, ik dacht. Zie boven, Gen. 20:11.
 
17)schuld
Dat is, een misdaad, die straf verdient. Zie boven Gen. 20:9.
 
18)aanroert,
Dat is, beschadigt, hetzij met woorden of werken, aan lijf, eer of goed. Aanroeren, voor: beschadigen, wordt ook gebruikt onder, Gen. 26:29; Joz. 9:19; Ruth 2:9; Job 1:11; Ps. 105:15; Zach. 2:8.
 
19)zal voorzeker
Hebr. stervende gedood worden, of met den dood gedood worden.
 
20)vond in
Dat is, hij kreeg, ontving, bekwam.
 
21)honderd
Dat is, voor één maat, die hij gezaaid had, kreeg hij honderd maten in den oogst. Het Hebreeuwse woord betekent publieke bekende maten van droge waren.
 
22)groot,
Dat is, rijk en machtig, gelijk boven, Gen. 24:35.
 
23)ja hij
Hebr. en hij ging gaande en groot wordende; zie zulke manier van spreken boven, Gen. 8:3; 2 Sam. 3:1; Jona 1:11, in de aantekening.
 
24)schapen,
Dat is, verscheidenheid van klein en groot vee; ze boven, Gen. 12:16.
 
25)groot
Dat is, veel werkvolk en grote bouwerij van akkers, wijngaarden, hoven, boomgaarden. Zie Job 1:3.
 
26)die zijns
Zie boven, Gen. 21:25.
 
27)met aarde.
Hebr. met stof.
 
28)van ons,
Hebr. van met ons.
 
29)legerde
Zie gelijke manier van spreken onder, Gen. 33:18, en elders.
 
30)in het
Dat is, in een laag land, een eindwegs van daar gelegen.
 
31)Als nu
Hebr. en Izak keerde weder en groefop. Anders, en Izak groef weder op.
 
32)van levend
Dat voortkwam uit verborgen aders, altijd klaar, vers en drinkbaar water opwellende. Verg. Lev. 14:5,50, en 15:13; Num. 19:17; Hoogl. 4:15.
 
33)hij den
Te weten, Izak.
 
34)Esek,
Dat is, twist, gekijf.
 
35)Sitna.
Dat is, vijandschap, haat, wederstand. Van hetzelfde Hebreeuwse woord wordt de duivel genoemd Satan, dat is, wederpartijder, hater.
 
36)Rehoboth,
Dat is, ruimten, uitbreidingen.
 
37)en wij
Anders, opdat wij wassen; of, wij zullen wassen.
 
38)vandaar
Te weten, uit het dal van Gerar.
 
39)Ber-seba.
Waar zijn vader langen tijd gewoond had. Zie boven, Gen. 21:31,32,33.
 
40)in dienzelfden
Te weten, toen hij eerst te Berseba gekomen was. God de HEERE is niet lang met zijn troost uitgebleven.
 
41)Ik ben de
Zie boven, Gen. 17:7.
 
42)uw vader,
Wien Ik mijn woord en beloften gegeven heb, gelijk hij die ook heeft aangenomen. Zie onder, Gen. 31:5,42.
 
43)vrees niet,
Te weten, voor deze Filistijnen. Verg. boven, Gen. 15:1.
 
44)Ik ben met u;
Zie Gen. 21:22.
 
45)om Abrahams
Dat is, niet om zijn verdienste, maar om het verbond, dat Ik met hem gemaakt heb.
 
46)bouwde
Om daarmee te tonen dat hij geen anderen God eren noch dienen wilde dan den God zijns vaders Abrahams.
 
47)riep den
Zie boven, Gen. 4:26.
 
48)Pichol,
Zie boven, Gen. 21:22. Dit schijnt een ander geweest te zijn van denzelfden naam. Enigen menen dat deze naam den krijgsoversten in dat land gemeen is geweest, gelijk de naam Abimelech den koningen.
 
49)en hebt
Zie boven, Gen. 26:16.
 
50)merkelijk
Hebr. ziende gezien.
 
51)eed
Of, vloek, zie boven, Gen. 14:23, en Gen. 24:41.
 
52)maken:
Zie boven, Gen. 15:10,17,18.
 
53)Zo gij
Of, zo gij bij ons kwaad doet! naardien wij u niet, enz., naardien wij bij u, enz. Een vorm van eedzweren waarbij de straf verzwegen wordt; zie boven, Gen. 14:23.
 
54)niet aangeroerd
Dat is, niet beschadigd. Zie boven, Gen. 26:11. Maar wat Izak integendeel wedervaren is; zie Gen. 26:14,15,16.
 
55)in vrede
Dat is, wij hebben noch uw persoon, noch uw huisgezin, noch uw goederen beschadigd.
 
56)zijt nu
Dit is een afgebroken reden. Het schijnt dat zij willen zeggen: dewijl gij zo opmerkelijk door God gezegend zijt, bedenk dan een klein leed niet, dat u wedervaren is.
 
57)de een
Hebr. de man zijn broeder.
 
58)dien zij
Zie Gen. 26:25.
 
59)hij noemde
Zie boven, Gen. 21:31.
 
60)Seba:
Hebr. Schiba, dat is, eed.
 
61)Ber-seba,
Dat is, Eed-bron, of put van den eed. Boven, Gen. 21:31, wordt gezegd dat het land Ber-seba heet, om den eed, dien Abraham en Abimelech daar elkander deden; maar hier wordt gesproken van een stad in dat land, die ook dezen naam verkregen heeft van den eed van Izak en Abimelech.
 
62)veertig
Hebr. een zoon van veertig jaar; zo oud was ook zijn vader Izak, toen hij trouwde, boven Gen. 25:20.
 
63)Judith,
Hebr. Jehudith. Enigen menen dat deze dezelfde geweest is, die onder, Gen. 36:2, Aholibama genoemd wordt. Zodat zij twee namen gehad zou hebben, gelijk ook haar vader, die hier Beëri, en Gen. 36 Anna geheten wordt. Maar zij kunnen wel onderscheiden vrouwen geweest zijn, daar het blijkt dat Ezau tot het misbruik van meer vrouwen tegelijk te hebben genegen was.
 
64)den Hethiet,
Ee van de Kanaänietische volken, zie boven, Gen. 10:15. Deze huwelijken deed Ezau tegen den dank en den wil van zijn ouders; zie boven, Gen. 24:3, en onder, Gen. 27:24, en Gen. 28:2.
 
65)Basmath,
Onder, Gen. 36:2, genaamd, Ada.
 
66)een bitterheid.
Ten eerste, om haar gruwelijke afgoderij; ten tweede, om haar kwade, dartele, wereldse, trotse en wederspannige manieren; ten derde, omdat zij afkomstig waren uit een vervloekte natie, die God verderven en uitroeien wilde.